At Yarışları Flat ( DÜZ YARIŞ )

At Yarışları
Flat ( DÜZ YARIŞ )

At yarışları bütün dünyada ilgi ile izlenen tam anlamıyla spor, atların en hızlısı ve en gösterişlisi olan safkan’ın ( thoroughbred ) yurdu olan Büyük Britanya’da başlamıştır. Yarış şekilleri düz, engelli, steeplecbase ve arabalı yarış olarak adlandırılır. Yarış pistleri de çeşitlisidir: Örneğin Avrupa’da yarış pistleri hep çim, Amerika’dakiler ise topraktır. Jokeylerin stilleri de dünyanın çeşitli yerlerinde.

BAHİS
At yarışları bahisle döner, çünkü bahislerden gelen paralar ödüllerin ödenmesine ve yeni tesis yapımına harcanır. Britanya’da iki çeşit bahis vardır: bahisci (  bookmaker ) ve gişe ( tote ). Bahisci yarış alanına koyduğu bir panoya at isimlerini ve karşılarına da kaça kaç vereceğini yazar. Bahse giren kişinin oynadığı atın karşısında örneğin 8 yazıyorsa ve o at yarışı kazanırsa koyduğu her 1 şilin için 8 şilin kazanır. Öte yandan gişe ( tote ) ya da Fransa’daki karşılığı ile parimutuel türü bahiste, toplam para, kazanan ata oynayanlar arasında yatırdıkları paranın oranına göre dağıtılır. Bu bahis yer yüzündeki birçok ülkede oynamaktadır. Genellikle bahse katılama payının bir minimumu vardır ( 1 şilin ya da 1 dolar gibi ) ve bu pay ganyana ya da plaseye yatırılır. Ganyan’da, birinci gelen ata oynayan kazanır. Plase’de, ise oynanan at sekiz veya daha çok at arasında ilk üçe girmişse ödeme yapılır ( eğer 5 ile 7 at koşmuşsa ilk ikiyi bilene, 4 ya da daha az at koşmuşsa yalnız birinciye ). “Her ikisi” ( ABD’de show deninir) hem biniciye, hemde plaseye para konması anlamına gelir. “1 şilin her ikisine,” dendiğinde 2 şilin yatırılır. İkili bahiste ise bir yarışta birinci ve ikinci gelenleri tahmin etmek gerekir. Bu da güç olduğundan tahmin doğru yapan daha çok para alır. 
Ayrıca farklı yarışlarda değişik atlara oynanan özel bahisler vardır. 

Çiftli bahis: İki yarışın birincileri tahmin edilir. Bilinirse verdiği hisseler birbiriyle çarpılarak dağıtılır. 
Üçlü ganyan: Üç yarışın birincileri tahmin edilir ve doğru tahminde hisseler çarpılarak dağıtılır. 
Dörtlü ganyan: 4 birinciden en az ikisi bilinmelidir. 11 olasılık bulunduğundan 11 misli oyun bedeli yatırılır. 
Özel üçlü ganyan (patent): 3 birinciden en az biri tahmin edilmelidir. 7 olasılık bulunduğundan 7 misli oyun bedeli yatırılır. Yarış günü öncesi bahiste ise yarış tarihinden çok önce tahminler yapılır. Fakat üzerine oynayan at koşmazsa bahisçi parasını kaybeder. 

Bütün yarışların kaydı tutulur. Kayda yarışı bitirir sıralanışı, Jokey, ağırlık, yarışın seyri, mesafe vs. alınır.

Bu bilgileri izlemek zor ve masraflıdır. Yarışlara zaman zaman gidenler için günlük yarış kağıdı almak daha basit ve ucuzdur.

Düz yarışlar ilk bahar ve sonbaharda yapılır. Yani Avrupa’da yarış sezonu Mart’ta başlayıp Kasıma sürer. İngiliz kumar yasalarına göre Pazar günleri yasaktır.

Avrupa’nın diğer ülkelerindeyse en büyük yarışların yapıldığı gün Pazar günüdür. 

Kuzey yarıkürede, atlar doğdukları yılın 1 Ocak günü doğmuş sayılırlar. Güney yarıkürede ise bu tarih 1 Ağustos olarak kabul edilir. Atların yarışa bilmesi için en az 2 yaşında olmaları gerekir. En kısa koşu mesafesi 1 km’dir, ama Avrupa’da 800 m’lik yarışlar da yapılır. En uzun mesafe 4 km’dir. 

1Koşu Pisti
Pistlerin şekli ve boyu değişkendir. Kimisi soldan kimisi sağdan koşulur, bazıları da 8 biçimindedir. Çok azı tamamen düzdür, çoğu iniş çıkışlı ya da dönemeçlidir. Bir yarış pistinde 1 sezonda ortalama 20 gün yarış vardır. Yılda bir kez kullanılan pistler olduğu gibi, büyük yarış serilerinde bir pistin 5 gün art arda kullanıldığı da olur. 

Fransa’da Paris’in içinde ve dışında olmak üzere, 4 büyük yarış pisti vardır ve bunlar dolaşılarak haftanın 6 günü de yarışlar yapılar. ABD’de ise yarış faaliyetleri bir yarış pistinde merkezleştirilir. Bir pistte hem yarış atları eğitilir, hem de 3 ay boyunca hafta da 5 gün yarış yapılır. Amerikanlılar toprak pist kullandıklarından bu mümkündür. Her yarıştan sonra pist tırmıklanır ve yeni gibi olur. Başlama kasası (starting stalls) artık bütün dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır, çünkü adil bir yarış çıkışı ancak bununla sağlanır. Ama sıkışık bir koşu pistinde kısa mesafeli bir yarışta kurada küçük numaralı bir yer çekmiş olan at birkaç at boyu bir avantaja sahi olur ve başlama kasasındaki yeri yarışın sonucunu etkiler. 

2Malzeme
Jokeyler at sahibinin özel renklerinin taşıyan İpek gömlek giyerler. Ayrıca üstlerinde ince beyaz bir pantolon, çok ince deriden siyah çizme, koruyucu başlık ve öndeki atın fırlattığı çamurdan korunmak için yarış gözlüğü vardır. Her jokeyin bir de kamçısı bulunur. 
Eyerlerin ağırlığı en çok 3 kg’a yükselir. 50 kg ağırlığındaki bir jokey 65 kg. taşıyacak bir ata binmişse, eyer altındaki ağırlık torbasına tamamlayıcı kurşun ağırlıklar konur. 
Atın başına atın dikkatini dağıtabilecek çevre erkenlerini azaltmak kapalı gözlük takılır. İlk kez takılan kapalı gözlük atın performansında ayırdedilebilecek değişikler yapar. 
Jokey isimleri her yarış öncesi sayı levhasına yazılır. Genç ve yarışlara yeni başlamış jokeyler deneyimsizliklerine karşılık ağırlık eksiltme isteğinde bulunabilirler. 10 yarış kazanana kadar 3 kg, 50 yarış kazanan kadar 2 kg, 75 yarış kazanana kadar da 1.5 kg ağırlık indirimi isteyebilirler. 75 yarış sonra indirim isteme haklarını kaybederler. 
3Kazanma
Yarışı kazanan at finiş çizgisinin ilk geçen attır. Kazanmak için farkın en az burun, (foto finişle saptanır), kafa, boyun, yarım boy, üç çeyrek boy ya da daha fazla olması gerekir. Bir boy, atın kafasıyla kuyruğu arasındaki uzaklıktır. Britanya’da ödüller en küçük yarışta verilen 600 şilin ile Derbi yarışındaki 150.000 şilin arasında değişir. Hiç yarış Kazanmamış atlar yaşa göre ağırlık yarışlarına katılırlar. Bu yarışlarda aynı yaştaki atlar aynı ağılırlığı taşıyarak koşarlar. Bu tür yarışlarda handikap türü yarışlara geçilir, bu yarışlarda en iyi at 64 kg, en kötü at ise 45 kg taşır. Kuramsal olarak bu tür atların yarışın aynı anda bitirmesi anlamına gelir, ama uygulama da bunun gerçekleşmesi mümkün değildir. En aşağı sınıflamada olan yarışlar yatış koşusu olarak atlandırılır. Koşuyu kazanan at, otomatik olarak satışa sunulur. Bu tür birçok yarışta, kazanan atın Sahibi yarışı düzenleyenlere belirli bir para ödeyerek atını geri alır. 
4Kurallar
Koşularda en sık görülen hatalar son 200 m’de yapılan çarpma ve sıkıştırmalardır. At koşuda yorulunca yalpalamaya başlar ve öbür arlara çarparak onların ilerlemesini önler, ya da jokey açık gördüğü bir yere girerken birden önünü kapatan bir ata çarpar. Varış çizgisini birinci geçen bir atı yarış çözlemcisi kural çiğnemesi nedeniyle diskalifiye edebilir. Eğer  dikkatsiz ve tehlikeli at binme jokeyden kaynaklanıyorsa bir süre için jokey yarışlardan alıkonulur. Atın tam ağırlığıyla koşup koşmadığını anlamak için jokey eyeriyle birlikte yarıştan önce ve sonra tartı odasında tartılır. 
Eğer kurşun ağırlıklarda bir eksiklik görülürse gene at diskalifiye edilir. 

5Beceriler 
Jokeyin becerisi koşuda hayati önem taşır. Ağırlık atın sırtına binmesi diye jokeyler çok kısa bağladıkları üzengide ayağa kalkarlar. Amerikan jokeyleri atın boynuna doğru eğilip dizginleri de çok kısa tutarlar, Avrupa’da ise dizginler daha uzun tutularak atın rahat haraketin sağlanır. Koşu sırasında atın dengelenmesi çok önemlidir. At ve birincisi birlikte rahat ve uyumlu olmalıdırlar. Böylece atın daha hızlı koşması sağlanır. 

6Taktikler
Birinci sınıf jokeyler bindikleri atın özelliklerini yakından izlerler. Yarışta atın koşuyu önde götürmeyi mi, yoksa koşunun sonunda atak yapma mı sevdiğini bilirler ve bütün bunları atın terbiyecisi ile yarış öncesi konuşurlar. Atlar insanlara benzer: huysuz olanlar tek başına koşmak isterken, mücadeleci olanlar kalabalık bir gurubun ortasın da koşmayı tercih ederler. Atları koşturmak için kamçı kullanabilir, ama saha komiseri yarış kaybeden bir atın kamçılanmasına kesinlikle izin vermez. 

7Terimler
Allowance (İzin): Acemi jokeylerin ağırlık eksiltme hakkı.
Ante post betting (Yarış öncesi bahis): Büyük bir yarış için yarış gününden önce yapılan bahis.
Apprentice (Apranti):75 yarış kazanmamiş jokey.
At the distance (son düzlükte): Bitişe 200 m kala.
Colt (Erkek tay): 4 yaşından küçük erkek at.
Filly (Dişi tay): 4 yaşından küçük dışı at.
Going (Gidiş): Yarışın yapıldığı düzeyin durumu (sert, iyi, yumuşak).
Handicap (Handikap): Değişik yetenekteki atların yarışı birlikte bitirmeleri için kuramsal olarak yapılan ağırlık ayarlaması.
Jockey Club Jokey kulübü): Yarışlar düzenleyenler. Jokeyler üye
Objection (İtiraz): Jokeyin komisere olamaz. Şikâyette bulunması. Bu durumda ikramiye dağıtımı bekletilir.
Paddock (Padok): Atların bahisçiler tarafından izlendiği gezi alanı.
Photo-finish (Foto-finiş): Başa baş biten yarışta kazananı fotoğrafla belirleme yöntemi.
Put to stud (Damızlık yapma): Atu yarıştan çekip damizlık olarak kullanma.
Scratch (Çekilme): Atı yarıştan çekme.
Selling races (Satuş yarışları): En düşük kalitede yarışlar; kazanan at satılır.

Kaynak: Spor şöleni editör tarafından, ADAM SPOR SEYİRCİSİNİN EL KİTABI kitabından yazılmıştır.