Rugby Sporu Nedir? [Union, Birlik]

Rugby Sporu Nedir? [Union, Birlik]

Söylentilere göre, 1823 yılında, Rugby Okulu’nda William Web Ellis’in bir futbol topunu kapıp koşmaya başlamasıyla Rugby oyunu ortaya çıkmıştır. Oyuncuların bir oyunda koşar, pas verir, ayakla vurur ve topu karşı takımın kale çizgisinin ötesine geçirerek ya da kale direkleri arasında atarak gol kaydına çalışırlar. Savunmadaki takım ise topu kapmaya çalışır.

“Rugger” diye de adlandırılan bu oyun 15’er kişi ile oynanan amatör veya profesyonel bir oyundur. Sekiz forvetin görevi rakipten topu kapmaktır. Bunlar iri ve güçlü oyunculardır. Yedi bekse hızlı koşan iyi top götüren oyunculardır ve forvetlerinden aldıkları toplarla depara kalkarlar. Oyun sık sık kesilir ve yeniden başlatılır, ama iyi bir oyunda oyuncular ve top alanın her yanına gidip gelir.

1Alan

Oyun alanının boyutları kesin değildir, ama boyu, kale çizgisinden kale çizgisine 100 metreyi, eni de 69 metreyi aşamaz. Alan boyutları gibi, kale direkleri de çeşitli nitelikte olabilir. Direkler genellikle tahtadan olup bazen çelikten, bazen de herhangi bir malzemeden yapılabilir.

FB tambek - RW sağ açık - LW sol açık - IC iç orta - OC dış orta - SH scrum haf- FH fly haf

Rugby alanı. Bir scrum (diziliş) yapışmış. Karşındaki savunma takımın bekleri bir sıraya dizilmiş takipleri karşılaşmaya hazır bekliyorlar.

2Malzeme

Bu oyunda giyilecek formaların ve şortların sağlam olması gerekir. Bazı forvet oyuncuları top kapma sırasında herhangi bir zarar gelmesin diye kulaklarını bantlarlar. Forvetler ayak bileğini saran yüksek konçlu ayakkabılarla, beklerse daha kısa konçlu ayakkabılarla oynarlar. Kramponlar "Rugby Football Union" (Rugby Futbolu Birliği) tarafından belirlenmiş boyutlara uygun olarak kösele, lastik, alüminyum ya da plastikten yapılır. Top, yumurta biçiminde, boyutları belirli ve 380-430 gram ağırlığındadır.

3Kazanma

İki temel sayı yapma yolu vardır. Deneme (try) ve gol (goal). "Try" bir oyuncunun topla birlikte karşı takımın kale çizgisini geçip topu kale arkasında yere değdirmesidir ve 4 sayı değerindedir. "Try" yapan takım ayrıca yere değdirmenin yapıldığı noktadan bir yer ya da hava vuruşuyla kaleye şut atma hakkını kazanır. Yer vuruşu top yere konarak yapılan vuruştur. Hava vuruşu ise topa elden bırakılıp yere değdiği anda yapılan vuruş, yani bir yarı vole vuruştur. Kaleye yapılan bütün atışlarda olduğu gibi, top bu vuruşta üst yatay direğin üzerinden ve iki düşey direğin arasından geçmelidir. Geçerse iki sayı daha kazanılır ve dört sayıya eklenir. Bu nedenle "try" yapan kişinin topu mümkün olduğu kadar kaleye yakın

ve kaleye karşı bir yere değdirmesi gerekir ki, vuruşu yapacak oyuncunun işi kolaylaşsın. Ayrıca hakem, "try" yapmak üzere olan bir oyuncunun favulle engellendiği görüşünde ise bir ceza "try"i (penalty try) verebilir. Bu durumda vuruş tam kalenin karşısından, ortadan yapılır.

Bunlar dışında iki gol atma yöntemi daha vardır: Penaltı golü (penalty goal) ve alan golü (dropped goal). Her ikisi de üç sayı değerindedir. Bazı hataları hakem penaltıyla cezalandırır, bu durumda rakip takıma bir yer vuruşu ya da hava vuruşu hakkı tanınır. Alan golü ise oyun devam ederken alanın herhangi bir yerinden yapılan bir vuruşla atılır.

Bir "try" yapıldıktan sonra, kaleye şut atılacağı zaman şutu atacak takımın oyuncuları topun arkasında durmak zorundadırlar. Karşı takım oyuncularıysa şutu atacak adam koşmaya başlayana kadar kendi kale çizgilerinin arkasında dururlar. Golü önlemek amacıyla atıştan önce savunma oyuncuları rakiplerine yüklenebilirler. Ama penaltı atışlarında böyle bir yüklenmeye izin verilemez.

Üç güçlü ve kısa adam ön sırayı oluşturmakta. Çengelci iki direk adam arasında yer almış. İkinci sıra forvetlerinin öndeki direk adamlarını destekleyişlerine dikkat edin. Açık oyuncusu da (6) skrum’un kenarına kaynamış.

4Kurallar

Oyunun kuralları oldukça karışık ve ayrıntılıdır ve sürekli olarak incelenip değiştirilmektedir. Bütün büyükler karşılaşmaları 40 dakikalık 2 devre olarak 80 dakika oynanır. Orta hakem oyunun yönetiminden sorumlu olmakla birlikte yan hakemlere danışabilir. Her devre, orta alanda bir yer vuruşu yapılarak başlatılır. Oyun her golden ve penaltı golünden sonra da böyle başlatılır. "Try"dan sonraki vuruş gol olmamışsa oyun ortadan bir hava vuruşuyla başlatılır.

Karşı takımın kalesine doğru ilerlemenin üç yolu vardır: Yan paslar yaparak, topu taşıyarak ve ayakla şut atarak. Hücum eden oyuncuyu önüne geçerek durdurmak ve engelleme yapmak (obstruction) yasaktır ve hücumu durdurmanın tek yolu elinde top olan oyuncuyu tutup düşürmektir.

Oyuncunun düşürülmesi bir ya da daha çok rakip oyuncu tarafından yakalanarak taşıdığı topun yere değdirilmeye çalışılması şeklinde olur. Top yere değdiği anda oyuncu topu bırakmak zorundadır. Bırakmazsa penaltı ile cezalandırılır. Böyle bir top bırakmadan sonra aynı takımın yeniden ilerleyebilmesi için topu kapması gerekir. Top yerdeyken forvetler çevresine toplanır (ruck) ve topukla (heel) vurmaya çalışırlar. Eğer top eldeyse forvet oyuncuları topu tutan oyuncunun çevresine toplanır (maul) ve topu düşürtüp kapmaya uğraşırlar. "Ruck" ve

"maullar bazen kitlenir ve her iki taraf da topu elde edemez. Bu durumda hakem bir tür hava atışı yaptırmak için oyuncuları "scrummage" denilen şekilde karşılıklı dizdirir. Topun kitlenmesinden öncelikle sorumlu olmayan takım oyunu başlatır. En yaygın "scrummage" dizilişi yandaki çizimde gösterilmiştir. Bu dizilişte en önde iki direk adam (prop) ve ortalarında da çengelci (hooker) bulunur. Hemen arkalarında iki ikinci hat oyuncusu ve yanlarında birer kanat adamı ya dayan forvet,en son hatta ise tek başına 8 numara forvet yer alır. Bekler ise kendilerine pas çıkarsa topla koşabilecek şekilde sıralanırlar. Bu yerleşmeden sonra top iki takımın diziliş hattı arasında kalan tünele kilitlenmeden sorumlu olmayan takımın scrum-half denen oyuncusu tarafından sokulur ve forvetler itişerek topu çekip kendi arkalardaki oyunculara geçirmeye çalışırlar. Top tünele düz olarak sokulur ve bu sırada oyuncular ayaklarını yerden kaldıramazlar.

Oyun sırasında yer kazanmak amacıyla ya da savunma taktiği olarak bir oyuncu topu ayakla vurup taca atabilir. Oyuncu kendi 22 metre çizgisinde ya da daha gerideyse topu doğrudan taca atma hakkına sahiptir.

Topun taca çıktığı yerde bir sıralanma (lineout) yapılır. Taca atma 22 metre çizgisinin dışından yapılıyorsa top taca çıkmadan önce en az bir kez yere çarpmalıdır. Eğer top yere çarpmadan doğrudan taca çıkarsa sıralanmada (lineout) topa vurulan noktanın hizasında yapılır. Sıralanmaya her iki takımdan en az ikişer oyuncu katılır. Top, sıralanmasa, oyuna "hooker" tarafından sokulur. Düz olarak atılması ve top elden çıkana kadar oyuncuların yerlerinden oynamamaları gerekir.

Bir oyuncu toptan ilerde yer alıyorsa ve kendi takımından birinin oynadığı top ona gelirse ofsaytta düşer. Scrummage ve lineout dizilişlerinde ofsayt durumlarını tanımlayan kurallar vardır. Örneğin sıralanmada (lineout) yer almayan bir oyuncu ofsayta düşmemek için taç çizgisinden en az 10 m uzakta olmalıdır. En ufak pas verme ya da top taşıma kurallarını çiğneme durumunda hemen karşı takımın oyunu başlatacağı bir scrummage cezası verilir. Lineout ya da scrummage dizilişleri sırasında yapılan teknik hatalar ise kaleye atılamayan ama doğrudan taca atılabilen serbest vuruşlarla cezalandırıl. Serbest vuruş verildiğinde karşı takım 10 metre geriye çekilmelidir. Çekilmezlerse serbest vuruş aynı noktadan penaltı vuruşuna çevrilir, yani kaleye atılabilir. Daha ciddi hatalarda doğrudan penaltı cezası verilir ve eğer hatanın yapıldığı nokta kaleye yakınsa, vuruş 3 sayı kazanmak amacıyla kaleye yöneltilebilir. Penaltı cezası verildiği anda karşı takım hemen 10 m geri çekilmelidir. Geri çekilmekte gecikirlerse penaltı vuruşunun yapılacağı nokta 10 m ileri alnır. Bu kural hakemle tartışmayı önlemek amacıyla konmuştur.

5Beceriler

Ön sıra: Direk adamlar (props) bu oyunun temeli sayılır. Bunlar, çengelciyi (hooker) destekleyen ve Scrummage’ların temelini oluşturan oyunculardır. Rakiplerine karşı bedensel üstünlük kurmak oyunlarının esasını oluşturur ve iyi direk adamları olmayan forvetler scrummage'larda başarılı olamazlar. 1.80 metreden kısa ama 95 kg'dan ağır olmalıdırlar. Çengelci (hooker) daha kıvrak bir oyuncu olup en önemli becerisi topla çok çabuk oynayabilmesidir. Birçok takımda lineout'larda topu yuvarlama görevi de çengelliye verilir.

Kilitler (Locks): Ön sıranın arkasında iki kilit adam yer alır ve genellikle bunlar takımdaki en iri adamlardır. Scrummage' larda kilolarından, lineout'larda ise boylarından yararlanırlar. Lineout sırasında sıçrayarak kapılan topun değeri çok büyüktür çünkü buradan beklere uzatılan toplar onlara daha geniş bir koşu alanı yaratır. En iyisi sıçrayan oyuncunun topu iki eliyle yakalayıp beklere pas vermesidir, ama genellikle oyuncu topu havada ancak tek elle çelerek ya da tokatlayarak beklerine yansıtabilir.

Arka sıra: İki yan oyuncu ve 8 numaralı forvetten oluşur. Son zamanlarda bu iki yan oyuncu kendilerini daha çok ikinci sıraya bağlamaktadır. Arka sıra forvetlerinin ortak hareket etmesi gerekir. En atletik oyunculardır ve görevleri topa, oyun süresince, olabildiğince yakın bulunmaktır.

Karşı takımın beklerine en yakın oyuncular olarak savunmada önemli rol oynarlar, hücumda ise ortadaki kaçak topları çok çabuk hareketlenip kendi takımlarına kazandırmaya çalışırlar.

Diziliş yan adamı (scrum hal):

Bekler ve forvetler arasındaki ilişkiyi kuran oyuncu olup scrummage'larda da topu tünele atan kişidir. Scrummage ya da ruck'tan lineout ya da maul’dan- arkaya çıkarılan topları kapıp karar vermek durumundadır: Pas mı verecek, ayakla şut mu atacak, ya da topla karşı alana doğru kendi mi koşacak? Dış yan adamı(Outside -half): "Fly half" ya da "out-haf" olarak da adlandırılır ve arka kısmın pilot adamıdır. Oyunu şut atarak, pas vererek ya da topla koşarak kontrolü altında tutar. Amerikan futbolundaki "Quarter-back" görevine eş bir görev yapar.

Orta adamları (Centre-three/quarters): Hücumda ya kanatlara pas verirler ya da rakiplerini koşarak geçmeye çalışırlar. İyi pas vermeleri çok önemlidir. Kısa mesafelerde büyük bir hızlanma yetenekleri olmalıdır. Savunmada ise aynı şekilde karşı takım oyuncularının yapacakları dalışları önlemekle görevlidirler.

Agklar: Orta adamları gibi, bunlar da iki kişidir. Biri sağda, biri solda durur. Bir açık oyuncusu rakiplerini feykler, dönüşler, hız değiştirmelerle aldatıp geçebilecek son derece hızlı bir oyuncu olmalıdır.

Tam bek (Fullback): Savunmanın en geri adamıdır ve tam zamanında, tam yerinde bulunmasını sağlayacak bir sezgi gücü olmalıdır. Her iki ayağıyla yapacağı vuruşlarla topu kolayca taca çıkarabilmelidir. Yalnızca savunma yapmakla kalmamalı, sırasında orta alana girip hücumu desteklemelidir.

6Taktikler

Takımın güçlü forvetleri varsa oyun genellikle onların çevresinde döner. Scrummage'larda topu beke vermek yerine, 8 numaralı forvet yan oyuncular ya da scrum-half ile birlikte karşı kaleye iniverir. Eğer top scrummage dizilişinden çok çabuk çıkartılmışsa "scrum-half" ya da "outside-half" kısa bir şutla topu forvetlerin önüne atarlar. "Box"denilen, karşı takımın "fullback"i ile forvetlerinin arasındaki boşluğa uzatılan bu topa forvetler saldırıverir. Lineout'ta ise top bir forvet tarafından bir başka forvete tokatlanır ve topu kapan forvet tüm gücüyle öbür forvetlerin de desteğini alarak ilerler. Lineout sırasında bir başka taktik de topu, diş orta adamla çaprazlama koşan (makas yapan) diş yan adama (outside-half) vermektir. Bir başka taktik de scrumhalf'in sürekli taça atacağı toplarla karşı kaleye doğru yaklaşmaktır. Takımın güçlü yanı bekleriyle, karşı savunmayı yarmak için çeşitli oyunlar yapılır, çapraz koşular, beklenmedik oyuncular kullanmalar, aldatıcı hareketler denenir.

Bu oyunda sürpriz öğesini kimse alt edemez. Aniden hızlanma, yana kayma, dönerek ilerleme bek oyuncularının en güçlü, kendiliğinden ortaya çıkan silahlarıdır.

Havanın da oyunda önemli rolü vardır. Koşmalar, paslaşmalar güneşli bir günde, kuru bir zeminde çok başarılı olurken, yağmurlu ve rüzgârlı günlerde oyun son derece çetin bir hale gelir.

7Terimler

Advantage (Avantaj): Bir takımın kurala aykırı davranışında öbür takımın üstün durumu bozulmamışsa hakem oyunu sürdürür.

Blind side (Kör Yan): Kısa, dar zayıf yan da denir. Topla, yakın olunan taç çizgisi arasındaki alan. Eğer top alanın sol yanındaysa sol taç çizgisiyle top arasındaki bölge.

Dead (Ölü Top): Topun oyun dışı kalması.

Drop out 22 (22'den Hava Atışı): Hücum eden takım bir şut atar ya da koşarak taşıdığı topu karşı kale çizgisinde kaybederse ve bu arada rakip takımdan bir oyuncu topa değerse, savunmadaki takıma 22 metreden bir hava atışı kazanır. Bu atış 22 m çizgisinin istenen bir yerinden yapılır.

Atış kurallar çerçevesinde engellenebilir. Dummy (Aldatma): Oyuncu pas atıyormuş gibi yapıp topu tutar.

Engine room (Makine Odası): Maç spikerlerinin ikinci sıraya verdiği ad.

Fly hack (Yerden Vuruş): Top yerdeyken yere yakın, paralel ve sert vuruş.

Front five (On Beşli): Üç ön forvet ve iki kilit adam. Sıkı forvetler olarak da adlandırılır.

Grub kick (Yerden Giden Hava Vuruşu): Havadan bırakılarak vurulan topu yerden kaydırarak gönderme. Bekler tarafından ilerlemek için yapılır ve yağışlı havalarda çok yararlıdır.

Knock on: Oyuncu topu düşürdüğünde ya da ileri doğru fırlattığında karşı takıma bir scrummage hak verilir.

Lifting at the lineout (Sıralanmada Kaldırma): Line-out sırasında bir oyuncunun önündeki arkadaşına topa yükselmesi için yardım etmesi. Kurallara aykırı bir harekettir.

Loose forwards (Hareketli Forvetler): İki yan oyuncusu ve 8 numaralı forvet.

Loose head prop (Serbest Direk): Çengelcinin (hooker) solunda duran direk adam.

Mark: Geçerli yakalama olarak da adlandırılır. Oyuncunun iki ayağı yerdeyken rakipten gelen bir topu yakalarken "Mark" diye bağırması. Mark yalnızca oyuncunun kendi 22metre çizgisi içinde yapılır ve takıma bir serbest atış hakkı kazandırır.

No side: Oyunun bitmesi.

Pack: Forvetlerin tamamının ad.

Punt (Degaj): Topu elden bırakıp yere çarpmadan ayakla yapılan vuruş.

Scrum five (Dizilme Beşi): Savunmadaki takım kendi kale çizgisi arkasında değdirmeden kendi kale çizgisini hakem savunma takımının kale çizgisinin arkasında topu yere değdirebilir. Ama herhangi bir savunma oyuncusu topu yere değdirmeden kendi kale çizgisini geçerse ya da top bir savunma oyuncusuna çarpıp kale çizgisinin 5 metre önünde topu tünele sokma hakkı hücum takımında olmak üzere bir scrummage verir.

Second phase (İkinci Faz): Kasten yapılan bir "ruck" ya da "maul".

The shove (ltme): Forvetler tarafından scrummage sırasında yapılan itme.

Strike (Vurma): On sırada topu çelip arkaya alma hareketi.

Strike against the head (Kafaya Vurma): Scrummage sırasında rakip takımın tünele yuvarladığı topu çelip almak.

Threequarter line (Üç Çeyrek Çizgisi): İki orta adamdan ve iki kanat adamından oluşan çizgi.

ght bead prop (Sıkı Direk): Çengelci’nin (hooker) sağında duran direk adam.

Up and under (Yüksek ve Altına): İleri doğru yüksek bir vuruş. Vuruşu yapan takımın oyuncuları hızla koştuklarında düşüşü sırasında topun altına ulaşabilirler.

Kaynak: ‘’ADAM’’ spor seyircisinin el Kitabı’ndan yazılmıştır