Futbol

Futbol

Herkes futbol oynayabilir ve futboldan anlayabilir. Kişi futbol inceliklerini anlamaktan alıkoyacak herhangi bir engel yoktur. Futbol bütün dünyanın benimsediği bir oyundur, her yerden oynanır ve zevk alınır. Her dört yılda bir Dünya Kupası’nda en iyi takımlar bir araya gelir ve televizyon bu maçları yeryüzünün dört bir yarına iletir. 1978 kupa finalleri Arjantin’in River Plate Stadı’ında oynanırken Buenos Aires’teki stat yalnızca 77.000 kişilikti, Çin’in de uluslararası karşılaşmalara ilk kez katılması ile açılış töreni yaklaşık 600 milyon seyirci tarafından izlemişti. Bu sayı şimdiye ulaşılan en büyük televizyon seyircisi sayısıdır. Futbolun dünyanın en popüler sporu haline gelmesinin bazı nedenleri vardır. Bir topa, hatta caddede bir taşa yakla vurmuş olan kişi futbolunun tadına varmış demektir. Kuralları da basit olan bu oyun, herhangi bir düz ya da Düzce bir alanda, kolaylıkla elde edilebilen malzemelerle oynayabilir. Herkes futbol, ama bazı bu oyunu daha iyi oynar. Yüksek düzeylerde oynadığında futbol bir dizi nitelikleri gerektirir: topu kontrol yeteceği, denge, hız, önsezi ve cesaret. Bu nitelikler öğrenebilir cinsten nitelikleridir. Futbolun seyircisi ile oyuncu arasında fark yaratan büyülü bir engel yoktur. Futbol özel beden yapısı isteyen bir spor da değildir. Yeterli bir sağlık düzeyinde olan kısalar da ince yapılar da uzunlar ve adaleli kişiler gibi, bu oyunda yer alabilirler. Yapılması gereken hareketi saptanma ve yapabilme yeteneği demek olan görüş ve topla oynama becerisi önemlidir. Seyircisizlerin kendileri de büyük maçlarda olaya katkıda bulunurlar. Bağırmışları ve şarkıları, renkli flamaları ve giysileri, oyunun dengesinin değiştiren anlarda etkileyici rol oynar. Atılan bir golün taraftarlardan yaratığı deşarjın maçlara seyirci çekmede büyük rolü vardır. İyi bir televizyon çekimini futbolun inceliklerinin gösterilmesinde rolü büyüktür. Yukarıda geniş açıyla çekim yapan bir kamara takımın oyun tarzına, paslaşmaları sergilerken, yandan çekim yapan kamaralar kişisel artistiklik çabaları yakalar. Tekrarlar, yavaş oynatmalar ise oyuncuların teknik üstünlüklerini ortaya döker.

1Oyun Alanı

Futbolun sahasındaki çizgiler son derece basittir. Altı pas alanı avut atışları için kullanılır. Kaleci topu sadece on sekiz alanı içinde elle dokunabilir. On sekiz alanı içinde savunma oyuncularının faul hareketiler penaltı atışı ile cezalandırılır. Orta yuvarlak santra yapılırken rakipleri 9.15 m ötede tutar. Sahanın en ve boy uzunlukları belli sınırlar içinde değişebilir ama her zaman bir dikdörtgen olmak zorundadır.

2Malzeme

Futbol giysileri fazla ayrıntılı değildir. Oyuncuların forma, şort, çorapları ve ayakkabılardan oluşan bir kıyafet giyerler. Kaleciler üstündeyse onların öbür futbolculardan ve hakemlerden ayıran bir forma ya da kazak olur.

Modern futbol ayakkabıları kısa konçlu ve hafiftir. Ayakların kaymaması için ayakkabıların atında ızgara ya da krampon olur. (Şu anki günümüzde krampon kullanıyor) Günümüzde daha çok vidalı hafif alüminyum kramponlar kullanılıyor. Vidalı kramponlar koşullara göre değiştirilebilir. Toprak ya da yapay düzeyli sahalarda ise tabanları düz, alçak ve sayıda lastik kramponlu ayakkabılar yeğlenir. (Yani halı saha ayakkabısı)

Formlar sade görünüşlü olabileceği gibi, renkli ve göz alıcı da olabilir. Avrupa bu konuda daha tutucu davranır. ABD’de ise parlak ve çok renkli formlar sevilir. Hemen bütün ülkelerde takımları paraca destekleyen kuruluşların adları veya reklamları formlarda gözükmeye başlamıştır. Profesyonel futbol spor olduğu kadar bir iş konusu haline de gelmiştir. Futbolcular aldıkları ücretleri büyük oranla reklamlardan çıkarırlar.

Futbol topu sert deriden, çevresi 68-71 cm olarak yapılır. Oyun başında 400-450 gr ağırlığından olmalıdır. Çamurlu ve yağışlı havlarda gittikçe ağırlaşabilir, ama maç boyunca patlamadıkça ya da kaybolmadıkça değiştirilemez. Son zamanlarda toplar plastik bir dış tabakayla da örtülerek su çekip ağırlaşmaları önlemektedir.

3Kazanma

Bir futbol takımı 11 kişiden oluşur ve bunlardan yalnız kaleci topa elini değdirebilir. Genellikle önceden belirlenen sayıda oyuncu değişikliği yapılır. Oyunun normal süresi 90 dakika kadardır. Bu süre içinde daha çok gol atan maçı kazanır. Sayı topu kollar dışında vücudun

Herhangi bir bölümüyle rakibin kalesine sokarak yapılır. Bazen karambol durumunda topa vücudun neresinin çarptığı belli olmaz. El ve kolla kasti olarak yapılan bütün topa dokunmazlar yasaktır. Bazen sıkışıklıkta savunma oyuncusu kendi kalesine gol atabilir. Bazen de top çizgiden ayakla ya da kafayla çıkarılabilir ya da üst direkten yansıyıp çizgiye çarpar. Golün sayılabilmesi için topun tamamının çizgiyi geçmesi gerekir. Aynı düzeydeki takımların bir araya gelmesinden ligler kurulur. Genel olarak her takım öbürleriyle biri kendi sahasında, biri rakip sahada olmak kaydıyla iki karşılaşma yapar. Yenen iki puan, berabere kalanlar birer puan, yenilen sıfır puan alır. Yalnız İngiltere’de yenene 3 puan verilmektedir. Bütün karşılaşmalar tamamlandığında en çok puanı alan takım ligi birinci bitirir. İki takım ligi aynı puanla bitirirse, ya takımların attıkların gollerden yedikleri goller çıkarılır

(gol farkı) ya da attıkları goller yedikleri gollere bölünür (gol averajı). Gol farkı ya da gol averajı daha fazla olan takım üste çıkar.

Bir başka karşılaşma yöntemi de elemeli turnuvalardır. Takımlar kur ile eşleştirilir. Tek maçta ya da kendi sahasında ve rakip sahada oynayacak İki maç sonunda üstün gelen takım tur atlar ve atlayanlar arasında yeni bir kura çekimine gidilir ya da önceden belirlenmiş bir maç düzeni varsa buna uyulur. İki maç sonunda toplam gol sayıları eşitse uzatmaya gidilir. Bu da bir sonuç vermezse bir takım elenene kadar karşılıklı penaltı atışlarına başvurulur. Eleme turnuvaları sonunda birinci gelen takıma gümüş bir kupa verildiğinden bu turnuvalara "Kupa Maçları" denmesi gelenek halini almıştır.

Elemeli karşılaşmalarda, zayıf bir

takımın daha güçlü bir takımı elediği çok görülmüştür. Elemeler beklenmeyen sonuçlarla karşılaşılmasını sağlar. Herkesin birbiriyle karşılaştığı liglerde şansın payı en aza iner ve

uzun bir sürede en iyi takımın ortaya çıkması sağlanır.

4Kurallar

Futbol yalnızca 17 kuralla oynanır. İlk 6 kural oyun alanını, malzemeyi, oyuncuları ve oyunu yöneten hakemleri tanımlar. Hakemler bir orta iki de yan olmak üzere üç tanedir. Öbür kurallar ise oyunun süresi ve başlatılması ile ilgili teknik kurallardır. Oyun başlamadan önce hakem iki takımın kaptanlarını yanına çağırarak, oyuna kimin, hangi kalede başlayacağını belirlemek için yazı-tura atar.

Rüzgâr ya da güneşin yönü bu seçimi etkiler. Takımlar 45 er dakikadan ve 10-15 dakikalık bir ara vererek iki devre oynarlar ve devre arasında kaleler değişilir. Genellikle iki kural tartışmalara yol açan türdendir ve bunlar duygusal kişilerin hakemlik yapmaması için yeterlidir. Kurallardan biri fauller ve kötü davranışlarla ilgilidir. Teorik olarak bu kural her türlü şiddeti (tekme, yumruk atma ve çelme takmayı) yasakladığı gibi elle topa dokunma, kütür ve zaman doldurma gibi daha hafif ve bedensel olmayan hataları da yasaklar. Kurallara aykırı davranış ciddi ve sürekli yapılırsa oyuncu oyun dışı bırakılabilir. Uyarı olarak hakem oyuncuya sarı kart gösterilir. Eğer kırmızı kart gösterirse oyuncu sahayı geri

kalan süre için terkedir ve buna oyundan atılma denir.

Futbol, bütün bunlara rağmen, hızlı ve mücadeleli bir oyundur. Vücut teması kaçınılmazdır ve her durumda kurallara aykırı değildir. Genellikle hakemin, çok kısa bir an içinde yapılıp geçen bir hareketin, isteyerek mi yoksa istemeden mi yapıldığına karar vermesi gerekir. Hakem hem hâkim, hem de polis gibi davranması bir yana, oyuncunun kafasından geçenleri de okuyabilmelidir. İkinci tartışmalı kural ise 11. kural olup 225 dikkatle seçilmiş sözcükle

anlatılan ofsayt kuralıdır. Öz olarak kural, oyuncuların kale önünde bekleyip yakın mesafeden gol atmalarını engellemek için konmuştur. Temel olarak ofsayt, bir oyuncunun rakip alanda kale çizgisiyle kendisi arasında iki rakip oyuncu bulunmadığı bir anda topun bir takım arkadaşı tarafından ileri doğru uzatılması ile düşülen durumdur. Taç atışı, avut atışı ve korner atışı halinde ofsayt olmaz. Ceza alanı içerisinde yapılan bazı hatalar penaltı atışı ile cezalandırılır. Penaltı atışı 11 metreden ve sadece kaleciye karşı serbest olarak yapılır. Bu alan dışındaki hatalarda ise, oyun serbest atışla hatanın yapıldığı yerden başlatılır. Rakip. Takım oyuncuları serbest atış sırasında toptan 9.15 m uzakta durmalıdırlar. Top kenar çizgilerden dışarı çıkınca verilen taç atışını topu dışarı atan takımın rakibi kullanır. Oyunculardan herhangi biri iki elle ve topu başının üzerinden geçirmek kaydıyla atışı yapar. Savunmadaki bir oyuncunun

ayağından kendi kale çizgisi dışına çıkan top, rakip takım tarafından topun dışarı çıktığı yandaki köşeden korner atışıyla oyuna sokulur. Eğer hücumdaki bir oyuncu topu dışarı atmışsa,

Oyun savunma takımının avut atışıyla oyun başlar. Avut atışlarını zorunlu olmasa da genellikle kaleci kullanır. Topu kale önüne diken kaleci ya havadan uzun bir vuruş yapar, ya da yanda ceza sahası dışında duran bir arkadaşına pas verir. Arkadaşı topu kendisine geri gönderirse tutup degaj yapabilir.

5Beceriler

Kaleci: Hızlı ve cesur olmalıdır. Sıçramada, atlamada, topu yakalamada ve yumruklamada iyi karar vermelidir. Özellikle hücuma karşı iyi yer tutması çok önemlidir. Topu yaklar yakalamaz yapacağı bir atışla (ayak ya da elle) takımını birkaç saniye içerisinde savunmadan hücum geçirebilir.

Bekler: Rakibini durdurabilecek güçte ve hızlı forvetleri yakabilecek hızda olmalıdır. İyi kafa vurması da önemli.

Orta Saha Oyuncuları: Savunmayı ve hücumu sürekli destekleyen, her zaman, her yerde bulunabilen oyuncular olmalıdırlar. Dayanıklı, sezgi gücü yüksek, uzunlu kısalı her türlü pas verebilen bu oyuncular aynı zamanda golcü elemanlardır.

Forvetler: Hızlı, topu ayakları ve kafalarıyla iyi kontrol edebilen, kıvrak ve top sürme güçleri çok yüksek gol adamları.

6Taktikler

Profesyonel futbolcular oyunlarının tek amacının “yenmek” olduğunu söyler. Doğal olarak, “zafer” gelir futbolcudan olan bir kişinin her zaman kafasını kurcalar. Bu nedenle modern futbol yoğun bir rekabete dayanır. Ama iyi bir savunma, iyi bir hücumdan daha kolay olduğundan, çoğu futbol taktikleri oyun bozma üzerine kurulur.

Ligdeki rekabetin dikkat gerektirdiği söylenir. Golsüz bir beraberlik 1 puan getirdiğinde, sağlam giden antrenörler bazı koşullarda sayı tercih edebilirler.

Bununla beraber ünlü bir takımlar yalnızca galibiyet yetinmeyip güzel oyunlarıyla da seyircilerin sevgilisi olmuşlardır. Macar, Brezilya, Hollanda ulusal takımları ve Real Madrid, Manchester United, Honved, Ajax, Bayern München gibi kulüp takımları becerinin ve taktiğin en üst düzeyde birleştirildiği oyunlarla unutulmaz maçlar kazanmışlardır.

Oyun sistemlerinde yapılan değişikler, yıllardır hep savunmada güçlenme doğrultusunda olmuştur.

En eski oyun kuruluşu iki bek, üç bek ve beş forvetten oluşan 2-3-5 dizilişidir. Bunu İngilizler WM’e, Brezilyalılar da 4-2-4’e dönüştürmüştür.

Öbür ülkelerde 4-2-4 dizilişi kopyaya çalıştıklarında Brezilyalılar gibi üstün orta alan bulunmakta güçlük çektiler, ileri ve geri dörtlüler arasında bağ kuracak oyuncuları çoğaltmak gereği duydular. Bu yüzden de dizilişi 4-3-3 ve hatta 4-4-2 biçimine soktular.

Bu dizilişlerin hiçbiri oyun sırasında katı bir şeklinde korunamaz. Bu dizilişler oyunculara genellikle sorumlu oldukları alanlara belirtir. Dizilişteki esnekliğin fazlalığı oyuncuların görevden göreve geçişteki çabukları takımın gücünü artırır.

7Terimler

Banana shot (Falsolu Vuruş): Gol atmak amacıyla kaleye doğru vurulan ve topun falsolarsak yön değiştirmesi sağlayan vuruş.

Bench (Yedek Kulübesi) : Saha kenarında tamının antrenörü, masörü ve yedeklerin bulunduğu bölme.

Bicycle kick (Ters Makas) : Oyuncunun kendisini arka üstü havaya atıp topu başının hizasından makas yaparak vurması.

Centre (Orta): Ceza sahası içerisine yanlardan yapılan vuruş.

Corner-kick (Korner; Köşe Vuruşu): Savunma takımının topu kendi avut çizgiden dışarıya çıkarması üzerine hücum eden takımın topu köşede bulunan çeyrek çember içerisinden yeniden oyuna sokması.

Direct free kick (Direk Serbest Vuruş): Serbest olarak yapılan ve başkasına değmeden de gol olabilen vuruş.

Full back (Bek): Sol ya da sağ yandaki savunma oyuncusu.

Goal kick (Avut Atışı): Hücum eden takımın avuta çıkarttığı topun yeniden oyuna sokuluşu, kale önünden yapılan bu atışın ceza sahası dışına çıkması zorunludur.

Indirect; free kick (Çift Vuruş): Her hangi bir oyuncuya değmedikçe gol sayılmayan serbest atış.

Kick off (Santra): Başlama vuruşu.

Marking (Marke): Hücumda olan takımın oyuncusunun yakından kontrol edilmesi.

Obstuction (Engelleme): Topla oynama durumunda olmayan bir oyuncunun, rakibin önünü keserek engellemesi. Top ayağında olan bir oyuncu vücuduyla topu perdeleyebilir.

One-two, Wall Pass (Duvar Pası): iki oyuncunun arasında, oyuncuların birinin kendisine atılan pası durdurmadan yansıtışıyla yapılan paslaşma.

Passing (Pas): Topun bir oyuncudan ötekine geçirilişi.

Penalty (Penaltı): Savunma tarafından ceza alanın içerisinde yapılan bir faulün cezası. Hücum takımından bir oyuncu topu 11 m uzaklıktaki penaltı noktasından kaleye atarken karşısında yalnız keleci vardır.

Squre ball (Yan Pas): Yana doğru verilen pas.

Striker: Hücum Oyuncusu.

Tackle: Rakibin topu almak için yapılan hamle.

Target man (Golcü Eleman): Ortadan hücum eden genellikle uzun boylu olan golcü. Arkadaşları ceza alanı içerisinde ona pas atmaya çalışırlar.

Throw-in (Taç Atışı): Yandan dışarıya çıkan topun oyuna sokulması. Top iki elle kafa üzerinden geçirilerek ataılmalıdır.

Winger (Açık): Yan çizgilere yakın oynayan hücum oyuncusu.

Kaynak: ‘’ADAM’’ spor seyircisinin el Kitabı’ndan yazılmıştır.