Kano Sporu Nedir? Nasıl Yapılır?
Kano sporu kayakla ilgili sporların en eskidir. Kökleri, tarih öncesinde ağaç kütüklerinden oyularak yapılan, daha sonraları Amerikan yerlerince kayın kabuğundan, Eskimolarca da hayvan derisinden yapılarak geliştiren teknelere kadar dayanır. Ama bu spor 1850’de, Avrupa’da Rob Roy Mc Gregor’un yaptığı kanoyla başlamıştır. Bugün kano bir Olimpiyat sporu olarak ayrı disiplinlerde ve çok çeşitli teknelerde yapılır. Bu sınıflar kayak ve kano olmak üzere iki kategoriye ayrılmış olup kanolara “Canadians” da denir.
“C” tekneleri diye anılan “Canadians” kanoları Kızılderililerin teknelerinden doğmuştur. Yarışçılar bu teknelerde diz çökerek tek kürek çekerler. Kayaklar ise “K” tekneleri diye anılır ve Eskimolar’ın teknelerinden geliştirilmişlerdir. Bunlarda kürekçi yere oturur ve çift taraflı bir kürek kullanır. Her sınıf kendi içerisinde kürekçi sayısına bağlı olarak alt sınıflara bölünür. Bir teknede 1 kürekçi varsa KI ya da CI diye ad verilir. Böylece gider.
1Yarış Alanı
Yarışlar azgın sularda yapılan slalom ve vahşi dere yarışları ile durgun sularda yapılan sürat ve maraton yarışları olmak üzere dörde ayrılır. Hız yarışı 3 ayrı mesafede, 500, 1000 ve 10000 metrelerde yapılır. Ama kadınlar için ise en uzun mesafe 600 m’ye indirilmiştir. Maraton yarışları ise yaklaşık 20 km üzerinden yapılır. Ayrıca, İngiltere’de geleneksel bir yarış, 200 km’lik Devizes-Westminister yarışı vardır. Vahşi dere yarışları 8 km uzunlukta sert akıntılı dereler boyunca yapılır. Slalomda ise yarışçının sudaki akıntıları ve çevrimleri hesaba katıp yarış bölgesinin verimli kullanma yeteneği ortaya çıkarılır.
Değişik yarış bölgeleri kanocular değişik yarış koşulları sağlar. Sürat yarışlarında yan rüzgârlar etkili olur ve bu nedenle birçok yarış alanında rüzgâr kesiciler kullanılır. Maratonda yarışanlar yerel koşullardan yararlanarak sulardaki akıntıları hesaplayarak başarı sağlarlar. Slalom ve vahşi dere yarışları akıntının şiddetine göre değerlendirilir, ayrıca hava koşullarındaki değişiklikler akış hızını etkiler. Yağışlı bir hafta slalomda önemli sorunlar ortaya çıkarabilir.
2Malzeme
Vahşi dere kano yarışlarında emniyet kaygısı önde gelir. Sporcular için şişme can yelekleri ve koruyucu başlıklar zorunlu tutulmuş olup, su geçilmez anorak giyilmesi de üşümeyi sağlar. Sürat ve maraton yarışları dışında fiberglastan yapılmış kanolar tahta ya da branda kanolara üstün tutulurlar. Kürekler sağlam ve hafif olmak koşuluyla çeşitli malzemeden yapılabilir. Kanocunun belden aşağısı teknenin üstünü de örten plastik bir örtü içerisindedir ve böylece tekneye su girmesi önlenmiş olur.
3Kazanma
Sürat yarışı atletizmdeki 400 m yarışlara benzer, seri halinde yarışılır ve yarışçılar kendi kulvarlarında yarışmak zorundadırlar. Başlangıç yarışlarında elenen kanocuların finallere katılabilmelere için aralarında yeniden yarışmalarına izin verilir ve böylece finallere arka kapıdan da girenler olur. Maraton yarışı ise uzun mesafe koşularına benzer. Seyretmesi zevkli toplu çıkışla başlayan yarış, kopmak için zamanlaması, yarışı başta mı yoksa ortalarda mı götürmek gerektiğine karar verilmesi gibi taktik yönleriyle de bu koşuları andırır.
Vahşi dere yarışları kanocunun kros yarışlarıdır, yalnız burada yarışçılar birer dakikalık aralarla çıkış yaparlar ve sonuç kronometre ile belirlenir. Slalom yarışları genellikle 800 m’lik nehir parçası boyunca 30’a yakın kapı geçilerek yapılır. Kapılar karşıdan karşıya gerilen iplere bağlı çubuklardan ve 1,2 m genişliğindedir. Yarışçı bu kapılara dokunmadan geçmek zorundadır. Kapılar sırayla, ters ya da düz ve hatta akımın zıt yönünde kürek çekilerek geçilecek şekilde düzenlenmiş olabilir. Kapılara dokunulduğunda ya da herhangi bir yanlış geçişte süreye ceza eklemeleri yapılır. Bu cezalar kapıya dokunuş için 10 saniye, kapı atlama içinse 50 saniyedir. Yarışı, toplam süresi en az gelen yarışçı kazanır. Slalomda her yarışçıya iki hak tanınır ve daha iyi olan derece yarışçısının bitirme zamanı olarak kabul edilir.
4Kurallar
Yarışlarda kanocular kurallara ve daha önceden belirlemiş boyutlara uygun kanolarla yarışmak zorundadırlar. Her tekne için en kısa boy kısaltması vardır. En uzun boy kısaltması ise yalnız vahşi dere yarışları teknelerine ve sürat teknelerine konulur. Sürat ve maraton teknelerinde en az ağırlık sınırlaması da vardır. Yarış türlerine göre başka kurallar da vardır. Kısa mesafeli yarışlarda kanocunun öndekinin izinde yani dümen suyunda gitmesine izin verilmez. Maratonda ise buna izin verilir ve bu bir ustalık sayılır. Slalom ve vahşi dere yarışları saate karşı yapıldıklarından izde gitme söz konusu değildir. Yalnız arkadaki tekne tarafından yakalanan öndeki teknenin yol açması gerekir. Slalom yarışlarında alabora olup düşen yarışçı o yarıştan diskalifiye edilir. Vahşi dere yarışlarında kanocu düştüğünde, dışardan yardım almamak ve nehir dışına çıkmamak koşuluyla teknesine yeniden binip yarışı sürdürebilir. Cezası yalnızca kaybettiği zamandır.
5/6Beceriler-Taktikler
Kano bütün kaslarla güç, kalp ve ciğer sağlamlığı isteyen bedensel güce dayalı bir spordur. Kanocular en üstün sporcular arasında yer alırlar. Vücudun her tarafının, özellikle belden yukarısının çok güçlü olması gerekir. Bacaklar tekneye sıkı basmayı sağlar ve dönüşlerde yardımcı olur, karın adaleleri de kolun çekmesi ve itmesi sonucu vücuda binen yükleri alma görevi yapar. Stili olan bir kürekçi, kollarını bükmeden, vücudunu geriye vermeden kürek çeker, bürün taktik uygulamalara karşın, genellikle, yarışı en güçlü kanocu kazanır.
7Terimler
Back-paddling (Ters Kürek Çekme): Ters gitmek için ya da akıntıya karşı koymak için küreği ters yönde çekme.
Brace: Alaborayı önlemek için kürekle yapılan itme.
Deck (Güverte): Kanonun örtülü üstü.
Draw stroke (Çekme): Tekneyi yana çekmek için küreğin suya batırılıp tekneye doğru çekilmesi.
Eskimo roll (Eskimo Çekişi): Alabora olmuş tekneyi düzeltmek için yapılan kürek çekme.
Feathering: Küreğin yüzünü çevirerek rüzgârın etkisini azaltma.
Ferry gliding: Bir akıntıyı aşmak için kullanılan teknik.
Free gate (Serbest Kap): Beyaz siyah halkalarla belirlenmiş olup her iki yönden de geçilebilen kapı.
Gate (Kapı): Slalom yarışlarında ipe asılı iki direkten oluşur. Yarışçı kapıyı kırmızı-beyaz direk iskele, yeşil-beyaz direk de sancak tarafında olacak şekilde geçmelidir.
Grade (Sınıf): Nehirlerdeki su inişleri 1’den (en kolay) 6'ya (en zor) kadar olmak üzere sınıflandırılmıştır.
J Stroke ("J" Gidişi): Suda J harfi biçiminde ilerleyiş.
Portage (Taşıma): Tekneyi acayip inişlerin ya da küçük çağlayanlar çevresinden aşırmak.
Telemark turn (Telemark Dönüşü): Küreği merkez alarak yapılan olduğu yerde ani dönüş.
Kaynak: ‘’ADAM’’ spor seyircisinin el Kitabı’ndan yazılmıştır