Halter Sporu Nedir? (Kazanma, Beceriler ve Kuralları)

Halter Sporu Nedir? (Kazanma, Beceriler ve Kuralları)

İnsanlar, çok eskilerden beri güç gösterilerine ilgi duymuşlar ve aralarında en güçlü olanları ulusal kahramanlar gibi görmüşlerdir.

Günümüzde de halter yarışmalarına büyük ilgi duyulmaktadır. Anlaşılması çok kolay bir spor olan halterde en fazla ağırlığı kaldırabilen kazanır. Ancak bu sporu değişik yapılardaki insanlar için çekici hale getirmek amacıyla kategoriler oluşturulmuştur. Bokstaki gibi on ağırlık kategorisinde yarışılır:

Sinek siklet: 52 kg'a kadar

Horoz siklet: 56 kg'a kadar

Tüy siklet: 60 kg'a kadar

Hafif siklet: 67 1/2 kg'a kadar

Orta siklet: 75 kg'a kadar

Hafif-ağır siklet: 82,5 kg'a kadar

Orta-ağır siklet: 90 kg'a kadar

Ağır siklet: 100 kg'a kadar

100 kg sınıfı: 110 kg'a kadar

Süper-ağır siklet: 110 kg'dan fazla

1Platform

Yarışmanın yapıldığı alan 4x4 m bir tahta platformdur. Halter bu platformun ortasına yerleştirilir. Halterci kaldırma hareketini bu platformun içinde yapmak durumundadır. Halteri kaldırma aşamasında bu alanın dışına çıkarsa, hareket hakemler tarafından iptal edilir.

2Malzeme

Bu yüzyılın başında, haltere çeşitli ağırlıkta diskler ekleyerek, ağırlık değiştirme yoluna gidildi ve bu halter takımları tüm dünyada standart olarak kullanılmaya başlandı. Halterin biçimi ve boyutları, çok sıkı kurallarla tespit edilmiştir. Halterin uzunluğu 2,2 m olmalıdır. Halterin çubuğu, haltercinin daha kolay kavraması için yuvarlaktır. Disklerin çapı en fazla 45 cm olabilir. Diskler haltere bunları yükleyen görevlilere kolaylık olsun diye çeşitli renklerdedir. Bu aynı zamanda hakemlerin de ağırlıkları kolaylıkla ayırt edebilmesi açısından önemlidir. En büyük disk yeşil ve 50 kg'dır. Sonra sırasıyla 25 kg'lık kırmızı ve 20 kg’lık mavi diskler gelir.

Daha düşük ağırlıklarda yapılmış metal ve ağır lastikten küçük diskler de vardır: 15 kg. 10 kg, 5 kg, 2.5 kg, 1.25 kg gibi. Diskler haltere yüklendikten sonra, iki baştan, çubuktan çıkmasın diye, kelebeklerle kitlenir. Herhangi bir şey yüklemeksizin, kelebeklerin ve çubuğun ağırlığı tam 25 kg’dır.

3Kazanma

Yarışmada yapılan kaldırışlar, Koparma (Two Hands Snatch) ve Silkme'dir (Two Hands Clean and Jerk). Koparma tek hareketli bir kaldırış şeklidir. Halterci, tek bir hareketle halteri yerden alıp başının üzerine kaldıracak ve kollarını gergin olarak tutacaktur. Bu hareketi yaparken vücudunu ve ayaklarını sabit tutmak zorunda değildir. Silkme ise iki hareketli bir kaldırış şeklidir. İlk harekette halterci, halteri göğsünün yukarısına, köprücük kemiklerinin hizasına kaldırır. Koparma ‘da olduğu gibi, halter yükseltilmeye başlarken, halterci ani bir çömelmeyle halteri göğsünün yukarısına ve kemiklerinin hizasına getirir. Bu şekilde ayağa kalkar. Bunun ardından, dizlerini hafifçe kırıp ani ve güçlü bir bacak hareketiyle halteri başının üstüne yükseltir.

Her halterci, her kaldırış şekli için 3 hakka sahiptir. Yarışmanın başında, hangi kiloyla başlamak istediğini görevlilere bildirerek, buna göre ayarlamanın yapılmasını ister. En düşük ağırlıkta başlamak isteyen halterci ilk kaldırışı yapar ve halter gittikçe ağırlaştırılır. Ağırlık yükseltmeleri hep 2,5 kg'ın katları olarak yapılmalıdır. İlk hakkında başarılı olan halterci, ikinci denemeyi yapmadan önce, ağırlığı en az 5 kg artırmak zorundadır. Bunda da başarılı olursa son hakkı için en az 2,5 kg’lık bir artırma yapmalıdır. İlk denemesinde başarısızlığa uğrarsa, aynı ağırlığı tekrar deneyebileceği gibi, riskini göze alarak daha fazla bir ağırlığı da deneyebilir. Rakibin arayı açması halinde, minimum 5 ve 2,5 kg'lardan daha fazla bir ağırlık üstlenerek, rakibine yetişmeye çalışabilir. Haltercinin üç denemesinden en iyisi değerlendirilir.

Bütün halterciler, Silkme ve Koparma ‘da 3'er hakkını denedikten sonra, en iyi sonuçlar toplanır ve toplam en yüksek kiloya ulaşmış olan halterci galip ilan edilir. Toplamda eşitlik halinde, daha düşük vücut ağırlığıyla bu toplamı elde eden halterci kazanır. Dünya şampiyonalarda ve benzeri önemli yarışmalarda Koparma ‘da ve Silkme ‘de birinci, ikinci ve üçüncüye de madalya verilir. Ayrıca takım olarak da puanlama yapılır.

Hakemlerin platform çevresindeki yerleri.

4Kurallar

Hakemler tüm yarışma malzemesinin kurallar doğrultusunda olup olmadığını öncelikle kontrol ederler.

Yarışmacılar tartıldıktan sonra üç hakem birlikte kıyafetlerine bakarlar. Kıyafet, bir atlet ve mayo ile bunun altına giyilen bir suspansuvar ya da ikinci bir mayodan oluşur. Bir çift konçlu ayakkabı ve çorap, spor kıyafetini tamamlar. Bunlara ek olarak, omuzları sıcak tutsun diye fanile, bel kemeri, bilekler ve dizler için esnek bandajlar kullanılabilir. Haltercilerin bir de yarışma sırasında, ellerini pudraladıkları görülür. Bundan amaç daha kolay bir kavramayı sağlamak ve kaymaları önlemek için ellerin nemini almaktır.

Hakemler, iyi görüş sağlamak amacıyla platformun hemen yanına otururlar. Kaldırış biçiminin, kurallardaki teknik tanımına uyup uymadığını kontrol ederler. Platformun ortasında duran halterciden, en az 6 m uzaktadırlar. Başhakem haltercinin tam karşısındadır. Öbür iki hakemse, yanlarda, köşelerde yer alırlar.

Kaldırış tamamlandığı, halterci hareketsiz ve elleri gergin, halteri başının üzerinde tuttuğu zaman, hakem halteri platforma bırakması için komut verir. Bunu, elini aşağı doğru hareket ettirmek suretiyle, *Aşağı!" komutunu vererek yapar. Ancak son yılarda hakemin bu görevini ışık yakarak yaptığı görülmektedir. Halter platforma konduktan sonra, hakemler gene ışıklarla kaldırışın doğru yapılıp yapılmadığını belirtirler. Hareket geçerliyse beyaz ışık yanar. Koparma için 11, Silkme için 15 hatalı hareket saptanmıştır, bunlardan herhangi biri yapıldığında, kaldırış geçerli sayılmaz. Bu hatalardan herhangi birini gören hakem, kırmızı ışık yakar. Işıklar, iki sıra halinde seyirci, yarışmacı ve hakemlerce görülecek gibi dizilmiştir. Kaldırışın değerlendirilmesinde çoğunluk kararı yeterlidir. 3 ya da 2 beyaz ışık kaldırışın geçerli olduğu, 3 ya da 2 kırmızı ışık kaldırışın geçersiz olduğu anlamına gelir. Yarışmada bir zaman sistemi de kullanılır ve zamanı kontrol eden de bir hakemdir. Haltercinin platforma çağrılmasıyla birlikte, zamanı kontrol eden bu görevli, saatine basar. Bu andan itibaren haltercinin, kendini zihinsel olarak hazırlaması, ellerini pudralaması ve kaldırışı yapması için 2 dakikası vardır. Bu 2 dakika sınırının aşılması halinde, kaldırış geçersiz sayılır. Halterci birbirini izleyen iki kaldırış yapmak isterse, ikinci kaldırışı için 3 dakika verilir.

5Beceriler

Koparma: İyi bir halterci, halteri mümkün olduğu kadar vücuduna yakın tutar. Çünkü halter vücuda ne kadar yakın tutulursa, o kadar kolay yukarı alınır. Yukarı çekişin yarısında halterci yere çöker (squat) ve bu çöküşle gövdesini, omuzlarını ve kollarını halterin altına sokar. Kolları gergindir. Dengeyi tam olarak sağlayınca ayağa kalkar. Halter başının üstünde, kolları dimdik, ayakları aynı hizada ve vücudu hareketsiz olarak durduğunu görünce, hakem halteri bırakması için işaret verir.

Birçok halterci, squat durumuna geçerken, halteri başlarının üzerine kollar gergin olarak alabilirler, ancak son anda öne ya da arkaya düşürürler. Bu hakemler tarafından başarısız bir deneme olarak nitelendirilir. Bu çeşit başarısızlıklar, ya halteri kendilerine doğru çekerken, fazla ilerde ya da başlarının üzerine alınca fazla geride tuttuklarından olur. Haltercilerde çok rastlanan bir hata da "squat"ı yanış zamanlamaktır. Halterin altına doğru çabuk bir iniş yapmadan önce, bacaklarla gövdeyi tam anlamıyla gererek yükselmek gerekir.

Eğer bir halterci kollarını germekte yavaş kalır ve kaldırışını halteri sonradan yukarı doğru bastırarak (press) tamamlamak durumunda kalırsa, hakemler bu denemeyi geçersiz sayarlar. Çünkü böyle bir durumda, iki hareket yapılmış sayılır. Halteri kaldırırken durmuş, sonra yukarı doğru bastırmıştır. Aynı şekilde, halterci ayağa kalkarken, kollarını hatif büktükten sonra yeniden gererse deneme 8 geçersiz sayılır. Koparmada, aşağıda açıklanan "split" tekniği de kullanılabilir.

Silkme:

Halteri, göğüsten yukarı alıp gergin kolların üstüne getirmek için halterci "split jump" yapar. Bir ayak ileri, öbür ayak aynı anda geri atılırken halterin altına girilir. Koparmada olduğu gibi, bu silkme hareketi de kesiksiz yapılmalıdır. Ayrıca yükseliş çizgisi çok iyi ayarlanmalıdır.

Biraz öne kayılması halinde ki bu çok rastlanan bir hatadır- denge yitirilir ve halter yere düşer. Bacakların öne arkaya açılması sırasında ise halterci çok dengeli bir pozisyonda olmalıdır. Bunun hatalı yapılması, dengenin yitirilmesine ve halterin yukarda düzgün tutulamamasına yol açar.

Son aşamada halterci ayaklarını aynı hizaya getirip hareketsiz durarak hakemin işaretini bekler.

6Taktikler

Halter yarışmaları, bir anda büyük bir gücün sarf edildiği yarışmalar olduğu için, haltercinin iyi ısınması gerekir. Platformun yakınında bunun için ayrılmış bir alan vardır. Bu alan, yarışmada kullanılan tipten çeşitli ağırlık ve platformlardan oluşur.

Tüm halterciler bu alanda beraber ısınırlar. Isınma çalışmasında, yarışmada deneyecekleri ağırlığın 10-15 kg altında ağırlıklar kullanırlar. Yarışan çok sayıda halterci varsa, denemesini yapmadan önce her halterci bir süre beklemek zorunda kalır. Yarışmada deneyeceği ağırlıktan daha hafif ağırlıklarla ısınma süresini uzatmak ve soğumadan beklemek büyük özen

İster.

Halterci kendi takımından görevlilerce izlenir. Antrenörü çeşitli yanlışlarını düzelterek, ısınmasını izler, ağırlık seçimini dizenler. Takımın yöneticisi yarışmanın gelişmelerini

İzleyerek antrenöre bilgi verir, taktikleri tartışır, rakiplerin durumuna göre ağırlık seçimi hesapları yapar.

Görülüyor ki, ısınma yeri, taktiklerin konuşulduğu, ağırlıkların denendiği, tartışmaların yapıldığı son derece hareketli bir ortamdır. Bu gerilimli atmosfer, ağırlıklar arttıkça ve platformda 2-3 yarışmacı kaldıkça daha da ciddi bir hal alır. Yarışmada halterin kaldırıldığı anda heyecan doruk noktasına ulaşır. Sık sık haltercinin daha önce hiç denemediği ve sırasında kendi ağırlığının 2 katından fazla olan ağırlıkları denediği görülür. Bu bir cesaret işidir ve sürat, güç ve becerinin yanında, şampiyon halterciyi belirleyen önemli bir ilkedir.

7Terimler

Bench press: Ağırlık kaldırma (powerlifting) çalışmalarında, haltercinin arkası üstü yatarak, halteri göğsünden kollarını yukarıya açarak kaldırması.

Clean and press: Artık resmi ağırlık kaldırma yarışmalarında kullanılmamaktadır. İlk hareketle göğüse çıkardıktan sonra, kolları yukarıya doğru açarak halteri kaldırma anlamına gelir.

Dead lift: Halteri tek harekette yerden but hizasına kaldırarak tutma.

Dumb bell: Yarışmalarda kullanılmaz. Tek el için küçük ağırlıklar.

IWF: Uluslararası Halter Federasyonu. Bütün dünyada halter çalışmalarını yönlendiren kuruluş.

Lifter (Halterci): Yarışmacı.

No lift: Kurallara uymayan, bu yüzden de geçerli sayılmayan kaldırış.

Press: Halteri kavradıktan sonra kolları açarak kaldırmak.

Squat: Çömelmiş durumda ve halter Sırttayken bacakları açarak ayağa kalkmak.

Kaynak: ‘’ADAM’’ spor seyircisinin el Kitabı’ndan yazılmıştır.